|
Waxaa Qoray
Hayaan Cabdisalaan Ismaaciil Faahiye
Kuliyada siyaadada, Karlstad university,
Sweden
hayan74@hotmail.com
|
Waxaan ahay wiil muwaadin soomaliyeed oo
dhalinyarana ah, wadankana kasoo maqan ilaa
10 sano. Sida kaliya ee xaalada wadanka
kusuganyahay loola soconkarana ay tahay in
wergeysyada ladhagaysto ama la aqristo. Laakin
waayadaan danbe waxa soo batay si aad ah
wargeysyada soomaaliyeed ee sida qalafsan
wararka usoo gudbiya. Waxaa wax laga naxo ah in
wargeysyadii ay gabeen
dhexdhexaadnimadoodii, weriyeyaashiina badankoodii
ay noqdeen kuwo ay ku adeegtaan
qabqablayaasha dagaalada iskula jira meel kastaba
hajoogaane.
Waxaa intii xukunkii dowladii Siyaad Barre jiray
oo kaliya hal idaacad iyo wergeysyo aad u
tiro yar, kuwaas oo ku hadli jiray codka iyo
siyaasada xukankaas.
Markii dagaalada sokeeye ay
dhaceen ka dib waxaa soo baxay
wargeysyo badan oo madax banaan. Nasiibdaro
laakiin isla markiiba waxay doorteen
badankood inay noqdaan kuwo lagu adeegta amaba ay
qiiro qabyaalad ay qaaday.
Dunida xorta ah wargeysyadooda
waxa lagu magacaabaa awoodii sedexaa. Taas
micnaheedu waxaa weeye in weriyeyaashu
leeyihiin awood weyn (ilaahay ayaa awood leh)
marka laga reebo baarlamaanka iyo dowlada,
awoodaas oo ay ku saameyn karaan bulshada.
Hadaba soo wax laga
murugoodo ma aha in marar badan aad kala aqrisato
wergeysyada hal dhacdo oo isku mid ah,
laakiin lookala fasiraayo si caksi oo aad isaga
soo horjeeda?.
Muhiimada ugu weyn ee wargeysyada looga
baahanyahay waa inay si dhexdhexaad ah usoo
gudbiyaan dhacdooyinka ka dhaca wadanka gudihiisa
iyo dibadiisaba.
Waa in wargeysyadu dhoqdaan ishii sida gaarka u
ilaalinaysay dhacdooyinka, xuquuqda
baniŽaadinimada, nabada, arimaha dhaqaalaha iwm.
Cid walba maanta waa lasocotaa xaalada uu
wadanka ku suganyahay waxaa markaa looga
baahanyahay weriyaasha inay si firfircoon uga
qeybqaataan sidii wadanka xaaladiisa loo
wanaajin lahaa, sidii wadanka nabad loogu soo
dabaali lahaa sidii bulshada soomaaliyeed
loo siin lahaa war ku sugan xaqiiqda. Laakiin
nasiibdaro waxa maanta meel walba kahelaysaa
wargeysyo ha ahaadaan kuwo ka la aqristo iyo
kuwo la dhageystaba, kuwaasoo ku hadla afka
qabqablayaasha dagaalwadayaasha ah ama
qabiilka ay ka yimaadeen. Waxa looga baahanyahay
wergeysyada iyo weriyeyaashaba inay ka kormaraan
danaha gaar a ah iyo qablaayaladaba.
Waxaa looga baahanyahay inay
noqdaan kuwii ka waantoobi lahaa wararka
dacaayada ah oo raqiiska oo ay ka baafinayaan
wergeysyadooda.
Waxaa dhici karta marar qaarkood in wergeysyada
iyo weriyeyaashaba cadaadis badan kaga
yimaado qabqablayaasha dagalwadeenada degaanka ay
kasoo tebiyaan kataliya ama kunool, laakiin
waa markaa marka loo baahanyahay inay ku
adkeystaan difaacada xaqiiqda iyo xuquuqda
baniŽaadamkaba. Waxaan aaminsanahay in
xaqiiqdu ugu dabeyntii guuleysan doono Inshaa
Allah, dagaalada sokeeyana ay mustaqbalka
maruun dhamaan doonaan, laakiin wergeysyada
u adeega qabqablayaasha dagaalwadayaasha ama
kuhadla magaca qabyaalada waxaa taariikhda u
geli doona foolxumada ay kawadaan xaalada
siyaasadeed ee ay soomaaliya kusugantahay.
Waxaan oranlahaa wergeysyada
iyo weriyeyaashaba soomaaliyeedba ka
kaaftooma inaad noqotaan wax maalintii
ladoonaba meel loo wato iyo inaad u adeegtaan
kaligii taliyaal aan waxaan dantooda ah ka
fekerin. Waxaan oran lahaa ookale inay wax bartaan
si ay iyaga u dhistaan rayigooda.
Hayaan Cabdisalaan Ismaaciil Faahiye
Kuliyada siyaadada, Karlstad university, Sweden
hayan74@hotmail.com
|