Deeggaanada
reer Banaadir wuxuu ka bilowdaa Warsheekh wuxuu ku dhamaadaa
Raas-kiyambooni. Banaadir mecneheedu waa "Cities
States" ereyga Banaadir waa Persian Carabta
ayagane ereygaas ayey leeyihiin oo asal ahaan ah Persian Muqdishu "
Maqad Ashah" mecnahuuw leeyahay waa "Seat
of the Kign"marka Banaadir nimo ma'ahan in lagu dhashay
gobolka Banaadir, ee waa loo dhashaa waa dhalsho asal ah.
Reer
Banaadir waxay ahaayeen dadkii ugu horeeyey ay sameysteen ururo fara badan
ururadaas ay ahaayeen ururo siyaasi ah. Ka dibna isu rogeen Xisbi ururada
waxaa la oran jiray " Somali Youth League"
"Somali Youth Club" Hamar Youth Club" ururadaas hal
bey noqdeen waxay qaateen Hamar Youth Club. Haddaan
dib ugu laabto e-mailka raqiiska ah SYL in ay abaabuleen Muddullod hadaba
dadka abaabuley ugu horeeyey ayna hantidooda lagu abaabulay waxay ahaa
yeen reer Banaadir SYL waxay ahaayeen seddex iyo toban ruux todobo waxay
ahaayeen reer Banaadir marka SYL iyo HYC ayaa sameystay "Coalizione"
SYL wuxuu u halgami jiray soomaali-wey HYC wuxuu u halgamay maamul
goboleed SYL ma magac bedenal reer Banaadir ayaa bedeshay magacooda
waxayna la baxeen S.A.N.U
"
Unione Nazionale Africana Della Somalia" "Coalizine" Isbaheysi
ayaa u sii socday ayan gaarsiiyeen xornimadii somaliya.
Marka
waan niqiinay dadkay ku xirnaayeen dadkaygi marka lama maqlin Banaadir iyo
Muddullod isu xirnaa Avv.Raajis ma'uusan eheen ninka weligii hogaamin
jiray reer Banaadir waxaa ka horeeyey siyaasiyiin badan oo hogaamin jireen
dadkeygi Avv.Raajis weligii isbaheysi lama gelin intuu xildhibaan uu noo
ahaa tan maanta socda ayadaaba ah dowlad liidata oo sanad u haray waxaad
ogaataa in Mudane.M.Raajis uusan eheen Xawaale sidaad doontay in aad ku
tilmaantid afbuuxo haduuw noogu sheego inuu yahay Xawaadle ogow in aan
dheel dheel u dayneynin reer Banaadir waayo waa reerkeygi waayo waa
hogaamiyaheyna waayo waa odeygeyna sidaan idiinku siineynin Mudane.Raajis
idiima siineyno Sheekhaal gendershe iyo sheekhaal jasiira hawiyo wuxuu u
galo ayaaba yar doona ama diida idiima deyneyno dadkeyni magaceyna ayaad
doontaan in la masaxo heeysteyna ayaad qaadateen oo hees banaadiri ah
dadkeyga ayaad doontaan hawiye ad ka dhigtaan hada waxaad u dhigateen
hogaamiyaha reer Banaadir.
Maxaa
inoo haray in aan basaas u eheen talyani iyo ingiriis taariikh ayaad aqoon
u leheen midda ugu horeysa wax la'idiinka basaaso ayaaba yar midda kale
calankii casaanka ahaa ee SYL iyo calankii buluuga ahaa ee SANU in leysu
tolay ayey xurnimo ku garsiyeen maanta haddaad xur tihid u mahad celi reer
Banaadir ayagaa u halgan badnaa.
Ingiiska
aad hadal qaaday waanu ognahay waxay nagu sameeyeen iyo ya u shaqeyn jiray
buugaag ayeyna ka qoreen in aan hor-istaagnay dadka soo dhobeeystay oo ay
ingiriiska hubsiiyey oo boqol ruux oo caruur haween ugu badnaa la dilay
waanu ognahay maalintaa waxay eheed maalin axad ah oo isla maalintaa
xaafadaheyna la dhacay lagu gowracay dad badan ha moodin in aan illownay
waayo "fale wuu ilobaa loo falay ma illobo" markii dadkeyga
ingiriiska xiray oo qaar ku dhintay xabsiga oo dil lagu haayey qaarna
ayagoo nool inoogu soo laabtay Jasuuradeyna kuwaas miyaad ka war heysaa oo
yaa basaasay oo kuwa wax dilay oo hubka ingiriiska siiyey miyaad ogtahay
marka waxaan kuugu talin lahaa in aad taariikhda dib ugu laabatid ee
dadkaaga weydii yey ahaayeen kuwa hubka ingiriiska siiyey ee basaas nimada
oo gibilcad lagu basaasay yey ahaayeen marka gibilcad ma'ahan middii ugu
horeysay in dil loo geysto dhibaatada ay dadkaaga geystay eeg ka dib ila
hadal.
Waxaad
ka hadashay tuug xabsi ka baxay alla taa waa kugu xaaraan sawabtoo ah waan
ogeen dadkay ahaayeen tuugada aad sheegaysid qof arkay wuuwba yaryahay
waxaa keliya la arkay Jabhad la diyaariyey oo cashar loo dhigay in ay
leeyihiin dhulkoo dhan Jabhada waxayna diyaarsatay "Milizia" oo
u qabto howl fuul xun lah sida in ay ka saaraan reer Bnaadir iyo qabiilo
kale deeggaankooda ee kuwa la hubeeyey waxay ku kaceen." Dil,
Jir-Dil,Kufsi, Argagexin, Bara-Kicin, iyo boob ogow in aysan eheen tuugo
waxay ahaayeen jabhadii USC maanta tuugadiina tol ayey leeyihiin.
Hablaha
Abgaal oo kufsi la kulmeen sidaad u sheegtay marka taa kuma tilmaami
kartid qaxii waayo way ka dambeeyeen dhibatadaas waxayna dhacday markaad
isu buuqdeen dhexdiina.Marka dhib walbaba waqti ayuuw lahaa.
Boqortooyada
Marooko ma fillo in aad aqoon u ledihid waayo Marooko duulidii ugu
horeysay israa'iil ayeyba ku dhawaaqday in ay ka goostay xiriirkii
Diblomaasiga ay la leheed dalalka kale marna ma'aysan ku dhawaaqin xiriir
laga goosto israa'iil ogow.
Boqor
Maxamed Shariif Hassan uma ahan la taliye yahuud ogow Marooko inuu yahay
dalalka ugu horeeya ee ay hor-istaagaan israa'iil inkastoo Boqortooya ku
nool yahuud-carbeed ayna yihiin marokaan ah ayna Boqorkooda ka dambeeyan.
Waxaan nasiib u yeeshay in Safaarada Boqorka Marooko ay i casumeen
maalintaasa Boqor Xassan ayaa joogay aniga nasiib uma yeelan in aan la
kulmo marka waxay kala qeybiyeen howshii ay dalkooda u qaban lahaayeen
Boqorka iyo Baarlamanka ku jiro oo diin ahaan ah yahuud marka qudbo ayuuw
soo jeediyey daka aan ku noolahay waxaa laga casumay dadka magaca ku ley
iyo dadka maalqabeenka ah iyo wariyayaal marka digniin waxaa la siiyey
wariyayaasha joogay in ay su'aal weydiin karin waayo Boqorka keliya ayaa
ka hadli kara dalkiisa iyo shecibkiisa marka sidaa u ogoow Boqorka asagaa
isu fillan.
Ogow
in yahuuda ayna ku noolyihiin dhul carbeed ayna ka mid yihiin baarlamaanka
sida Iiran,Tunisiya,Marooko,Waqooyiga Yaman waxaan aqoon u leheen in yaman
ay kursiyo ku leeyihiin iyo in kale.
Ogow
in aysan habaarneen dadkeygi hablaha la kufsaday iyo dadka la dilay ma
habaarna ee waxaa habaaran kan la diyaariyey iyo kuwa soo diyaariyey iyo
kuwuu eegeeyey oo aysan ka reebin dadka la dilaayo oo ka aamusay haddaad
leedihid isma hurtooy ayaan isla nahay waxaad ogaataa haddad isla ahan
leheen dhibaato naguma dheceen midda kale ay aqoonyahantiina ka aamusay
odeyaashiina ka aamusay cullumadiina ka aamusay ay iska dhigen dad indho
la'aa dad dhogoole ah dad waxba arkin markaas ayey eheed in aad tiraahdaan
isma hurtooy ayaanu isla nahay ee daaya dadkad dileysaan.
Aniga
leyma kufsan kan i kafsan lahaa "Hooyadii Ayaan Ku..........Lahaa.
Ogow
dhibatada ay la kulmeen hablaha, hooyooyinka,waayeelka intaas la kufsaday
dhibaatadooda waa teyda xanuunkooda waa teyda ilintoota waa teyda hablaha
qabiilada kale loo geystay isu mid ayey ii yihiin war ayaa ku moog waayo
ma dareemi kartid hadaadan haween eheen.
Ee
kuwa sii habaaran waa kuwa dil iyo kufsi la dhacay masjido dhexdiisa.
Waxaad
ogaataa in aanan u baahneen in aad na bartiin wuxuu yahay maamul goboleed
reer Banaadir waxay ahaayeen dadkii ugu horeeyey oo u dooday "Autonomia
Regionale" wuxuuna ahaa 1940kii maamulne ayagaa u xaq leh ayagaana
maamulanaaya dhulkooda aysan u diideynin dadka la deggo qabiil walba ha
ahaado intii hore deggaan u ahaa ayaana la wadaagaaya ogow haddii la waayo
somali-weyney ogow in reer Banaadir aysan marti u eheen somali ama
muddullod ogow in aanan marti kuu eheen ogow in aanan kugu dul deggin
waayo adigaa igu dul deggay ee yuuwsan iga yerin sidaad usoo degteen
dhulkeyga waayo waxaa la taagan yahay mar ay ummadda soomaaliyeed u baahan
nabad iyo deeganadooda marka nabada ha socdo.
Reer
Banaadir waxay ka kooban yihiin.Siyaasiyiin,
Cullumaa-u-Diin, waxagarad, aqoon-yahan,
Diblomaasiyiin,Hogaamiye-Dhaqmeed,Ganacsato.
Ee
ma'ahan sidaad doontay in ay yihiin kaba-tol harqaanley, xalwo karis iyo
qalin-shube.
intaas
oo dhan waa shaqo maanta hadaan reer Banaadir su'aal haddan anaga dharka
kuu toli leheen weli ayaad qaabnaan leheed Awkombe ayaad ceyday marka
asaga waa nin fanaan ah oo caana hah tolow adigaa maxad tahay.
Kolayba
haddan madow nahay haddan cad nahay weligii ayaad noo aqoon san tihiin
gibilcad marka ogoow in ay leeyihiin dadkaad u taqaanid gibilcad Banaadir
waa dhulkooda magac kale looguma yaqaano mana fillo in loo bixin karo
magac kale oo qabaa'il lah ogow muddullodka aad sheegtid in hore loo
maqlin ee qabiil qabiil ayaan idiin niqiinay isbaheysiga aad sameysateen
laguma baabi'inkaro magaceyna mana la masaxi karo magaca reer Banaadir
dadkeyga ma qeybsami karaan marka ismahurtoo waa hawiye dhexdooda ayaan is
hurin reer banaadir qori la'aan ayey isu filan yihiin yaan lagu riyoon in
magaca Banaadir uu masaxmo Banaadri Banaadiriga la yiqiinay ayaa leh.
Odeyaasha
iyo cullumadeyna uma baahna in ay idiin jawaabaan anigaa idiinku filan ogw
in aan taariikhda reer Banaadir waan ka hadlaa dhibatada loo geystay waan
ka hadlaa haddad.A. aad tiraahid.B. ayaan kugu oran.C. haddaad tiraahid.D.
ayaan kugu oran ma'ihi naag loo hanjabi karo ama la aamusin karo reer
Banaadir oo dhan ayaa igu daalay aan ka diiday in aan aamuso ama aanan
jawaabin iska ayaa ayaa leygu yiraahdaa mar walba anigane ma yeelo suufi
nimadoodda hadday aqyaartaayda ama cullumadeydda soo hadlaan laga yaabo in
aan aamusi doono mid kale ogoow in aan ahay gibilcad jereer iyo xabashine
aad mooday in aad igu xumeyn kartid ayagane waa walaalaheyga waa dadkeyga
waa runta adoon ayaan ahay marka ALLAH ayaan u ahay ogow in dhoob lagugu
abuuray oo ummadda ILLAAHEY oo dhan ayaa dhoob lagu abuuray waxaad ku
riixdid ayaaba yar jareer iyo xabashi.
Reer
Banaadir " Mukulaal Mininkeeda Ayey Mici Ku Leedahay"
Marka
yaan mininkiina la'idiinku hanjabin ee maddaxa kor u qaada waxaad
ibn-aadan aad ka tuugtiin ayaaba yar ee wax idiin gaara ayaaba yar.
Qamar
Sharif Haashim.
|